Lễ Rước Long Chu là một trong những lễ hội truyền thống đặc sắc của Hội An, mang đậm nét văn hóa và tín ngưỡng của cư dân vùng biển miền Trung. Được tổ chức hàng năm vào ngày Rằm tháng 7 âm lịch, lễ hội không chỉ thể hiện sự tôn kính đối với các vị thần linh mà còn phản ánh khát vọng về một cuộc sống bình an, khỏe mạnh và thịnh vượng của người dân địa phương.
Nguồn gốc và ý nghĩa của Lễ Rước Long Chu
Long Chu, theo tiếng Hán Việt, có nghĩa là "thuyền rồng". Đây là loại thuyền được thiết kế theo hình dáng con rồng, biểu trưng cho quyền uy và sức mạnh. Theo quan niệm dân gian, ôn hoàng và dịch lệ là những thế lực siêu nhiên gây hại cho con người. Việc tạo ra Long Chu nhằm mục đích chở các vị thần, tướng lĩnh và âm binh để áp tải, tống khứ những điều xấu xa, tà ma, dịch bệnh ra khỏi cộng đồng, từ đó cầu mong sự bình an và sức khỏe cho mọi người.
Thời gian và địa điểm tổ chức
Lễ hội Long Chu thường được tổ chức vào ngày 15 tháng 7 âm lịch hàng năm tại các làng biển xung quanh phố cổ Hội An, như Cửa Đại, Cù Lao Chàm, làng Thanh Hà, Cẩm Hà và một số địa điểm khác thuộc thành phố Hội An. Các nghi lễ thường diễn ra tại đình làng hoặc trụ sở thôn, ấp, nơi cộng đồng dân cư tụ họp để thực hiện các nghi thức truyền thống.
Các nghi thức trong Lễ Rước Long Chu
Lễ hội Long Chu bao gồm hai phần chính: phần lễ và phần hội.
Phần lễ
- Chuẩn bị: Trước ngày chính lễ, người dân chuẩn bị một mô hình thuyền rồng (Long Chu) bằng sườn tre, phết giấy màu và trang trí với các chi tiết như sừng, râu, vảy, kỳ,... Trên thuyền đặt các hình nhân và cắm cờ, phướn tạo nên một hình ảnh uy nghiêm và sống động.
- Lễ cáo thần (Túc yết): Diễn ra vào giờ Tý (từ 12h đến 2h sáng), với lễ vật đơn giản như hương, đăng, trà, quả, nhằm thông báo và xin phép các vị thần linh về việc tổ chức lễ hội.
- Lễ tế thần: Vào giờ Mão (từ 6h đến 8h sáng), người dân thực hiện nghi thức tế thần trang trọng, bao gồm đọc văn tế và nhạc lễ, thể hiện lòng thành kính đối với các vị thần bảo hộ.
- Lễ cúng Long Chu: Diễn ra vào giờ Thìn (từ 8h đến 10h sáng), thầy cúng sẽ quay đầu Long Chu ra cổng, đọc chú và thực hiện các nghi thức triệu hồi âm binh, tướng lĩnh để trừ tà, đuổi dịch.
- Lễ rước và đốt Long Chu: Sau khi hoàn thành các nghi thức tại đình làng, Long Chu được rước qua các con phố, thôn xóm và dừng lại bên sông. Vào giờ Hợi, Long Chu được đưa ra giữa sông và đốt cháy, tượng trưng cho việc tiêu trừ tà ma, dịch bệnh, mang lại sự thanh tịnh và bình an cho cộng đồng.
Phần hội
- Sau phần lễ trang nghiêm, phần hội diễn ra với nhiều hoạt động văn hóa, giải trí phong phú như hát bội, hò khoan, xô cộ và các trò chơi dân gian khác. Người dân từ già đến trẻ đều tham gia nhiệt tình, tạo nên không khí sôi động và gắn kết cộng đồng. Phần hội thường kéo dài đến đêm khuya, mang lại niềm vui và sự phấn khởi cho mọi người.
Lễ Rước Long Chu không chỉ là một nghi lễ tín ngưỡng quan trọng của người dân Hội An mà còn là một sản phẩm văn hóa độc đáo, thu hút sự quan tâm của du khách trong và ngoài nước. Tham gia lễ hội, du khách có cơ hội tìm hiểu về những phong tục, tập quán truyền thống, đồng thời trải nghiệm không khí lễ hội đặc sắc của vùng đất di sản. Việc bảo tồn và phát huy lễ hội Long Chu góp phần giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc và thúc đẩy phát triển du lịch bền vững tại Hội An.